כ’האָב יאָ געהאַט אַ בת מצוה שױן

I did already have a bas mitsva.

װען איך בין געװײן 11/12 יאָר אַלט, האובן די טאַטע־מאַמע געזוגט צע מיר׃

װילסט אָדער אַ נאָרמאַלע בת מצוה, אָדער פֿורן אין אױסלאַנד? סײַ װי װעט קאָסן דיים זעלבן געלט

When I was 11 or 12, my parents said: For the same amount of money, you could have a normal bas mitzva, or we could travel. What would you prefer?

!אױף דער רגע האָב איך געענטפֿערט׃ כ’װיל פֿורן

I immediately answered: travel!

דיים 20סטן יולי, 1998, בין איך אופּגעשטאַנען אױף באַרג מצדה, אין ישׂראל־פּאַלעסטינע, מיט דער בעסטער פֿרײַנד, אינדזערע משפּחות, אען אַ גרופּע פֿריימדע ייִדן. 

On the 20th of July, 1998, I stood on Mount Masada, in Israel-Palestine, with my best friend, our families, and a bunch of Jews I didn’t know.

האָב איז געזונגען אַ טײל פֿין דער פּרשה – איך געדענק אַפֿילו נישט װעלכע – װוּס איך האָב מעמאָריזירט, אַלײן, פֿין אַ טאַשמע

I sang my part of the parsha – I don’t even remember which one – which I had memorised, alone, from a cassette tape.

נוך דיים זיינען מיר געפורן קיין לאנדן, פאריז אען אמסטערדאם – מיין ערשטע באזוך אין אייראפע 

Afterwards, we travelled to London, Paris and Amsterdam – my first time in Europe.

דעמאָלט, האָט קײנער נישט געפֿרעגט צע מיר׃ װילסט אַ בת מצוה? װילסט אַ באַציונג מיט ייִדישקײַט? האָסט ליב צע זײַן אַ ייִדישע

No one asked me then: do you want a bas mitzva? Do you want a relationship to Judaism? Do you like being Jewish?

די פֿראַגעס האָב איך נור באַטראַכט װי אַ דערװאַקסענע, אען מײַנע ענטפֿערן זײַנען אַזױ׃ יאָ, יאָ, אען מערסטנס

These are questions which I’ve only thought about as an adult. And my answers are: yes, yes, and mostly.

װען מײַן שװעסטער, מימי, װוּס איז אַ רבֿקע, האָט דערװוּסט װוּס מײַן פּרשה הײַנט װעט זײַן קרח, האָט זי געזוגט׃ האָסט אַ גיטע

When my sister Mimi, who’s a rabbi, found out that my parsha today would be Korach, she said: ‘You’ve got a good one’.

?װוּס געשײט

קרח פֿירט און אַ רעװאָלט קייגן משה אען אהרן, דוס מױל פֿין דער ערד עפֿנט זיך, אען קרח אען זײַנע נאָכפֿאָלגערס פֿאַלן אַרײַן אין דער אינטערװעלט, לײבעדיק

What happens? Korach leads a rebellion against Moses and Aaron, the mouth of the earth opens, and Korach and his followers go down into the underworld, alive.

שפּייטער נעמט גאָט נקמה פֿאַרן רעבעלן מיט אַ פייער אען א מגפֿה, װוּס הרגענען נאָך מער מענטשן. ס’איז נישט אזוי סובטיל

Then others get punished by being burnt alive, and from a plague. Not so subtle!

לױט מײַן פֿאָרשונג, זײַנען די מאה־דעה קאָמענטאַטאָרן – פֿין רשי ביז ח’ב’ד אען אַ סך רבונים הײַנט צו טוג – פֿאַראינטערעסירט אין די אינדיװידואַלע מענער, קרח קעגן משה, װוּס זײַנען קאָזינען

According to my research, the establishment commentators – from Rashi to Chabad to many rabbis today – are interested in the individual men, Korach and Moses – who by the way, are first cousins.

אין אַלגעמײן, מײנען זײ אַז קרח איז פּראָבלעמאַטיש, אען זײַן רעװאָלט איז לעגיטים

They generally believe that Korach is problematic, and his revolt illegitimate.

פֿאַרשטײט זיך – אױב מע גלױבט אַז משה, אהרן אען גאָט זײַנען העלדער, װערט קרח באַלד אַ סכּנה

Obviously, if you believe that Moses, Aaron and g!d are heroes, Korach quickly becomes a threat.

‘אַזעלכע קאָמענטאַטאָרן זוגן אַז דער רעװאָלט איז נישט קײן ‘מחלכּת לשם שמים

These commentators say the rebellion isn’t an argument for the sake of heaven – for the greater good.

קרח איז פּשותּ אַן עגאָיסט װוּס װיל כאַפּן די מאַכט פֿאַר זיך אַלײן

Korach is simply an egotist, who wants to take power for himself.

לױט די צאנה וראנה – דוס פּאָפּולערסטע ביך אױף ייִדיש, אַ תּנך פֿאַר פֿראען װוּס איז געשריבן געװאָרן פֿין מענער

According to the Tsene-Rene – the best-selling book written in Yiddish, a series of Tanakhs for women written by men –

 קרח, נעבעך, ווערט פארלויערן ווייל ער פאלגט זיין ווייב. דוס ביך הוט די אלע נואנסן פין די דיילי מייל

Poor Korach loses his way because he follows his wife. This book is as nuanced as the Daily Mail.

!זוגן קרח אען זײַן באַנדע׃ ס’איז נישט גערעכט װוּס איר האָט די אַלע מאַכט, אען מיר נישט

Korach and co. say: ‘It’s not fair that you [Moses & Aaron] have power, and not us!’

װאַראָם די גאַנצע עדה זײַנען אַלע הײליק

‘Because the whole community are holy’.

מײַן שװעסטער דערמאָנט אַז דוס איז נישט װוּס גאָט האָט געזוגט

My sister points out that this isn’t what g!d said.

אין שמות 19:6, זוגט גאָט צע משה אױף באַרג סיני׃

.איר װעט מיר זײַן […] אַ הײליק פֿאָלק

.לױט גאָט איז דוס פֿאָלק נאָך נישט הײליק

In Exodus 19:6, g!d says to Moses on Mount Sinai: ‘You will be […] a holy people’.

According to g!d, the Israelites aren’t yet holy.

דו האָט מען אַ רעלאַטיװ קלײן גרופּע מענער – 250 פֿין אַן ערעך 600,000 מענטשן – װוּס מאַניפּולירן אַ װיכטיקע אידײע װײַל זײ װילן די מאַכט פֿאַר זיך אַלײן, כאָטש ס’איז בכלל נישט קלור װי אַזױ זײ װאָלטן געװײן בעסער װי די װוּס הובן שױן די מאַכט

Here, a relatively small group of men – 250 out of roughly 600,000 people – manipulate an important idea because they want power, even though it’s entirely unclear how they would be better than those who are already in power.

?װער רעדט דו – קרח? נײַדזשעל פֿאַראַזש? מארין לע פעם? דאָנאַלד טראַמפּ

Who’s speaking here: Korach? Nigel Farage? Marine Le Pen? Donald Trump?

ספֿר במדבר געשײט אין אַ מאָמענט פֿין קריזיס. דוס פֿאָלק, באַפֿרײט פֿין קנעכטשאַפֿט אין מצרים, האָט מורא אען איז פֿאַרבלאונדזעט

The Book of Numbers takes place in a moment of crisis. The Israelites, freed from slavery in Egypt, are scared, and lost.

די פֿריערדיקע פּרשה, שלח לנו, איז געװײן װײגן די 12 מרגלים װוּס סרבֿ זײ גלויבנישט אַז דוס פֿאָלק װע איבערלײבן אין כּנן, װײַל זײַנען דאָרט גיגאַנטן, אען זײ גלױבן נישט אַז גאָט װעט זײ טאַקע היטן

The previous parsha, Shlach Lanu, was about the 12 spies who are sent to the promised land. Most of them don’t believe the Israelites will survive there, as there are giants, and they don’t believe g!d will truly protect them.

איז גאָט האָט נור װוּס געזוגט צים פֿאָלק אַז זײ װעלן נישט זיין דיים לאַנד פֿין מילך אען האָניק – נור זײערע קינדער

So, g!d has just told the Israelites that they won’t see the land of milk and honey – their children will.

אבער דוס פאלק זוגט נישט: מיר הובן געהאפט אז, נאך אזוי פיל שוועריקייטן אען צורות, וועלן מיר סוף-כל-סוף זיין באפרייט. מיר זײַנען אין כּעס! מיר הובן מורא! מיר זײַנען אַזױ טרױעריק!

But the people don’t say: We’d hoped that, after so much suffering and oppression, we would finally be liberated. We’re angry! We’re scared! We’re so sad!

 .נײן. זײ קװעטשן

No. They complain.

אפֿשר באַמערקט קרח אַז, אין אַ צײַט פֿין אימסטאַביליטעט, איז גרינגער צע מאַניפּולירן אען צעמישן די מענטשן, לכבוד זיך אליין

Maybe Korach observes that, in a time of instability, it’s easier to manipulate and confuse people, for his own gain.

.אבער דוס מוביל פין דער ערד שלינגט ער ארופ, אען ער שטארבט

But the earth’s mouth swallows him, and he dies.

יעצט, טראַכטנדיק װעגן די אַלע “רעוואלטן” פֿין רעכטע מענטשן היינט, פֿרייג איך׃ װי איז דוס מױל פֿין דער ערד װען מע דאַרף זי

Nowadays, thinking about all the ‘rebellions’ from the right, I have to ask: Where is the mouth of the earth when you need it!!!

פֿין דעסטװייגן, זיינען דו לינקע אַקטיװיסטן – װי מאַרקוס דעקער אען מאַריעהאַ הוסײן – וווס אין געריכט אען אַפֿילו אין תּפֿישׂה, אדער וווס מע פרוווט זיידעפארטירן, װוּס איז אַ מין שאלה

Meanwhile, there are activists on the left – like Markus Decker, Mariesha Hussain – who are taken to court, or imprisoned, or even face deportation – which is a kind of Sheol.

שרײַבנדיק די דבֿר תּורה, האוב איך פֿאַרשטאַנען פֿאַרװוּס עטלעכע מענטשן קריגן נקמה אען עטלעכע נישט. 

In writing this dvar tora, I’ve understood why some people are punished and some aren’t.

איך מיין אַז די פֿין עקסטרעם־רעכטס זײַנען נישט קײן סכּנה לויטן סיסטעם. װוּס זײ װילן איז פּשותּ מער עקסטרעם װי דיים װוּס מע האָט יעצט

I think the extreme right aren’t an actual threat to ‘the system’. What they want is a more extreme version of what we have now.

אָבער די פּראָגרעסיװע זײַנען יאָ אַ סכּנה – װײַל מיר װילן איבערטאָשן קאַפּיטאַליזם מיט אַן אַנדער סיסטעם, אען מיר װילן מער נישט ראַסיזם, אַנטיסעמיטיזם, טראַנספֿאָביע, או.אַז.װ

But progressives, we are a threat. Because we want to replace capitalism with a better system, and we want to end racism, antisemitism, transphobia, and so on.

.אָבער מיר װעלן נישט באמת גײן אין שאלה. מיר זיינען דו

But we won’t go into the underworld, actually. We’re here.

זײַנען דו מענטשן װוּס פֿרײגן מיר׃ פֿאַרװוּס מאַכסט דײַן דבֿר תּורה אױף ייִדיש? פֿאַרװוּס לערנסט ייִדיש? אען פֿאַרװוּס רעדסטע ייִדיש

There are people who ask me: Why are you doing your dvar tora in Yiddish? Why do you teach Yiddish? Why do you even speak Yiddish?

װי באַשעװיס זינגער, ע.װ., האָט געזוגט װען ער האָט באַקימען דעם נאָבל־פּרײַז – װעט מײַן ענטפֿער זײַן אַ ייִדישלעכער, דוס הײסט, כ’װעל ענטפֿערן מיט אַ פֿראַגע אױף אַ פֿראַגע

As Isaac Bashevis Singer, may he rest in peace, said when he accepted the Nobel Prize for Literature: My answer is going to be a Jewish one, as in, I’m going to answer a question with a question.

?פֿאַרװוּס זול איך נישט רײדן אױף ייִדיש

Why shouldn’t I speak Yiddish?

זײַנען דו מענטשן װוּס מײנען אַז ייִדיש איז אַ טױטע שפּראַך. אדער אַ שפּראַך װוּס נור חסידים רײדן. װוּס נור אַקאַדעמיר רײדן. אַ שפּראַך פֿין אורעמע מענטשן, פֿין שטייטל, פֿין די פֿאַראײניקטע שטאַטן

There are people who think Yiddish is dead. That it’s a language that only Hasidim speak. Or that only academics speak. Or a language of poor people, from the shtetl, from the U.S.

פֿאַלש, פֿאַלש, אען פֿאַלש

Wrong, wrong, and wrong.

איך װײס אַז מינימום 10 מענטשן דו רײדן ייִדיש, דער טאַטע מײַנער בתוכם

There are at least 10 people here today who speak Yiddish, including my dad. 

אען איך ווייס אז צווישן אינדז ריידט מען מינימום 8 אנדערע שפראכן…

And I know that, amongst us, we speak at least 8 other languages…

ענגליש איז נישט אַזױ אײַ־אײַ־אײַ.

English is not so hot. 

ס’איז אַ שפּראַך װוּס איך דאַרף רײדן, אָבער ס’איז נישט באמת מײַנע

It’s a language that I have to speak – but it’s not really mine.

[אינהאלט ווארנונג: דעם חורבן]

מײַן שפּראַך האָב איך ציריקגעכאַפּט פֿין שאלה, פֿין די גאַזקאַמערן

(Content warning: Holocaust.) My language, I clawed back from Sheol, from the gas chambers.

איך קען אײַך פֿאַרזיכערן אַז, די לעצטע 5 יורן זיינען נישט געװײן קײן ‘שפּאַציר אין פּאַרק’ זיך צע לערנען אַ שפּראַך װוּס איז כּמעט געהאַרגעט געװאָרן פֿין געפּרוּװטן גענאָציד

I can assure you, the last five years have been no walk in the park, learning a language which was almost wiped out in attempted genocide.

אען איך מיין אַז ס’איז אַזױ בײַ אַ סך פֿין מײַנע תּלמידים, עטלעכע פין זיי װוּס זײַנען דו

And I think that’s the case for many of my students, some of whom are here.

אַװדא, איז דו נאָך אַ געפּרוּװטן גענאָציד יעצט אין עזה, װוּס צעברעכט מיר דוס האַרץ

And of course, there’s an attempted genocide taking place in Gaza, which breaks my heart.

מיר זיינען נאך נישט הייליק. מיר זיינען נוך אלץ במדבר.

We’re not yet holy. We’re still wandering the desert.

 צע רײדן אען לײבן אױף מײַן שפּראַך איז אײנע פֿין די גרעסטע מחיות און הצלחות פֿינעם גאַנצן לײבן ביז אַהער

Speaking and living in my language is one of the greatest joys and achievements of my life so far.

כאַפּנדיק די שפּראַך פֿין שאלה, האָט דוס לײבן זיך געעפֿנט אױף אַזױ פֿיל אופֿנים װוּס איך װאָלט קײן מול נישט דערװאַרט

Taking the language back from the underworld, my life has opened in ways I never expected.

די דבֿר תּורה; ריידן ייִדיש מיטן טאַטן; מאכן טעאטער אויף יידיש; אַ גאַנצע קהילה דו אען איבער דער װעלט

Giving this dvar tora; speaking Yiddish with my dad; making theatre in Yiddish; a whole community here and around the world.

עטלעכע קינדער פין קרח מאכן תשווה, לייבן איבער אען ווערן אנפירער פין זייער קהילה. אען די קינדער פינעם פאלק ישראל קימען אינעם לאנד פין מילך אען האניק. 

Some of Korach’s descendants repent, survive, and become leaders of their community. The descendants of the Israelites arrive in the land of milk and honey. 

מע ווייסט נישט וווס וועט קימען פין דיים וווס מע טיט ביים לייבן. אלץ איז מייגלעך.

We don’t know what will come from what we do in our lifetimes. Everything is possible.

?פֿאַרװוּס נאָך אַ בת מצוה

So – why another bas mitsva?

!אַזױ פֿיל גיטע פֿראַגעס

Such good questions!

הײַיאור בין איך דרײַ מול 13, 39 יור אַלט

This year I’m three times 13 – 39 years old.

 כ’האָב געװאָלט לערנען צע לײענען, אען האָב געװאָלט אַז קהילה זול הובן נאָך אַ מיטגליד װוּס לײענט

I wanted to learn to leyn. And I thought it would be useful for Kehillah to have another person who leyns.

מיט 2 יור ציריק בין איך געװײן אױף דער בת מצוה פֿין מײַן קוזינקע, אען כ’האָב געטראַכײ׃ אַזאַ שײנע שׂימחה

נישט קיין חתנה, נישט קיין עופעלע שפריץ. א דינסט, א טאנץ – דוס וויל איך אויך!

Two years ago, I was at my cousin bas mitzva, and I thought: this is so nice. It’s not a wedding, not a baby shower. A service, a dance – I want to do this, too.

איך מיין אז די תמרה פין 1998, וווס האט געלערנט אליין אין שלופצימער, וווס הוט נישט געטראכט ווייגן איר באציונג מיט יידישקייט, וואלט נישט געקענט גלויבן אז היינט איז מייגלעך, אען זי פרייט זיך אזוי.

I think that 1998 Tamara, who learnt her Torah portion alone in her room, who didn’t think about her relationship to Judaism, wouldn’t believe that today is possible. And she’s so happy.

אַ האַרציקן דאַנק רבֿקה װעדעל פארן מיך לערנען צע לײענען מיט פֿיל הנאה, אען אַזױ פּרתּימדיק

Thank you, Rebekka Wedell, for teaching me to leyn with such joy and detail.

אַ דאַנק רבֿקה אען מיכאל פֿאַרן אונפֿירן דיים דינסט

Thank you, Rebekka and Michael, for leading this service.

אַ דאַנק מײַן משפּחה פֿאַרן שלעפּן פֿין קאנאדע, די פאראייניקטע שטאטן אען נידערלאַנד, כּדי צע זײַן צעזאַמען

Thanks to my family for shlepping from Canada, the U.S. and the Netherlands to be together.

!אַ דאַנק רעמבראַנדט, דזשערעמי, רעמי אען סילװיאַ פֿאַרן קאָכן פֿאַר אינדז אַלע

Thank you Rembrandt, Jeremy, Remi and Silvia for cooking for all of us.

אַ דאַנק די רבונים מימי מיצנער, לאה דזשאָרדאַן אען לב טײלאָר פֿאַרן הילף מיט דער דבֿר תּורה, אין איזי פאזן פארן הילף מיט דער אשקענאזי אויסרייד אין מיין פרשה

Thank you to Rabbis Mimi Micner, Leah Jordan, and Lev Taylor for helping with my Dvar Torah, and to Izzy Posen for helping with Ashkenazi pronunciation in my parsha.

אַ דאַנק רינקאָפֿס פֿאַר די שאָקאָלאַדע קוכן

Thank you Rinkoffs for the chocolate cakes.

אַ דאַנק אַלע װוּס מאַכן מצװת אינעם דינסט, װוּס העלפן ציצעגרייטן אען צע רײנען

Thanks to everyone who’s doing mitsvahs in the service, and helping with setup or cleanup.

דער טאטע פלעג זוגן צע מיר: א דאנק פארן אויסקלייבן אינדזער משפחה.

My dad used to say to me: thank you for choosing our family.

איך האב נישט אויסגעקליבן מיין משפחה!

I did not choose my family!

אבער כ’וויל זוגן צע אייך: א דאנק פארן באשליסן צע הובן א באציונג מיט מיר. 

But I do want to say: thank you all for choosing to have a relationship with me.

אַ דאַנק אײַך, איז דוס לײבן אױף דער פֿאַרקאַקטער אען װוּנדערלעכער ערד שענער אען פולער מיט האפענונג. גיט שבת.

Thanks to you, my life on this broken and incredible earth is more beautiful, and more hopeful. Good Shabbes, Shabbat shalom.